Türkiye’de 2000’li yılların başından itibaren perakende ve gayrimenkul kesimlerinde yaşanan dönüşümle birlikte alışveriş merkezlerinin sayısı da arttı. Bu durum bir yandan ülke iktisadına katkı sağlarken, öbür yandan kesim aktörleri ortasında kiracı ve kiraya veren bağı çerçevesinde alışveriş merkezinin çeşitli masraflarından kaynaklanan problemlerin ortaya çıkmasına sebep oldu. Ticaret Bakanlığı tarafından alışveriş merkezleri ile ilgili olarak hem uygulamada karşılaşılan problemlerin tahlili hem de kesimden gelen geri bildirimler doğrultusunda kamuoyu taleplerinin karşılanması emeliyle Alışveriş Merkezleri Hakkında Yönetmelik’te değişiklik yapıldı.
Alışveriş merkezleri ortasındaki uygulama birliğinin sağlanması ve şeffaflığın artırılması emeliyle ortak kullanım alanlarından elde edilen gelirler ile bu alanlara ait masrafların kapsamı belirlendi. Bu çerçevede ortak kullanım alanlarına ait elektrik, su, doğalgaz, yenileme niteliğinde olmayan bakım ve tamirat üzere ortak kullanım alanı masrafları ile alışveriş merkezinde fiilen çalışan bordrolu idare çalışanının misyonuyla ilgili masrafların ortak masraf olduğu ve alışveriş merkezindeki işletmelerden sadece bu sarfiyatlar için ortak sarfiyat iştirak hissesi tahsil edilebileceği kabul edildi. Bundan bu türlü kelam konusu masrafların dışında kalan masraflar ile ortak sarfiyat niteliğini haiz olup belgelendirilmeyen sarfiyatlar için işletmelerden rastgele bir bedel talep edilemeyecek. Ayrıyeten ortak kullanım alanlarından elde edilen süreksiz kiralama, reklam, pazarlama, kültürel ve sanatsal faaliyet, baz istasyonu, ATM ve öteki ortak kullanım alanı gelirleri ile alışveriş merkezi idarelerince işletmelerden alınan masraf avanslarından elde edilen her türlü gelir ortak gelir kabul edildi ve bu gelirlerin sadece ortak masrafların karşılanmasında kullanılabileceği kurala bağlandı.
Alışveriş merkezinin ortak masrafı niteliğinde olmayan ve alışveriş merkezi maliki yahut idaresine ilişkin masraflar olduğu kabul edilen reklam, pazarlama ve danışmanlık üzere sarfiyatlar için alışveriş merkezindeki işletmelerden bundan bu türlü rastgele bir bedel tahsil edilemeyecek. Lakin, mukavele serbestisi prensibi doğrultusunda Yönetmelik değişikliğinden evvel kurulan kontratlarda karar bulunması halinde bahse husus sarfiyatlar için işletmelerden mukaveleler yenileninceye ya da uzatılmış sayılıncaya kadar iştirak hissesi tahsil edilebilecek. Yeniden Yönetmelik değişikliğinden evvel kurulan mukavelelerde idare masraflarının alt kalemlerinin belirtilmediği durumda işletmelerden sırf alışveriş merkezinde fiilen çalışan bordrolu idare işçisinin vazifesiyle ilgili sarfiyatlar için iştirak hissesi tahsil edilebilecek.
Ortak gelir ve sarfiyat raporunun taban standartları belirlendi
Alışveriş merkezlerinde her yıl bir evvelki yılın ortak gelir ve masraflarıyla ilgili standart, gerçeğe uygun, şeffaflığın ve hesap verilebilirliğin sağlandığı raporların oluşturulması mecburî hale getirildi. Ortak gelir ve masraf raporunun oluşturulmasına ait beklenen tereddütlerin ortadan kaldırılmasını teminen proaktif bir yaklaşımla raporda bulunması gereken taban ögeler açık ve ayrıntılı biçimde belirlendi.
Ortak masraf iştirak hissesi hesaplama ve tahsilatları ile raporlamalarının mevzuata uygun olup olmadığının denetim ve tespiti maksadıyla alışveriş merkezi idarelerine bağımsız kontrol yükümlülüğü getirildi. Bu çerçevede kelam konusu uygulamalar her yıl Kamu Nezareti Muhasebe ve Kontrol Standartları Kurumu tarafından yetkilendirilen bağımsız kontrol kuruluşlarınca denetlenerek rapora bağlanacak ve alışveriş merkezindeki işletmelerin bilgisine sunulacak. Bağımsız kontrol kuruluşlarınca hazırlanacak raporda Yönetmeliğe karşıt tüm uygulamalar detaylı biçimde belirtilecek. Böylelikle bakanlıkça yapılan kontrollerle birlikte alışveriş merkezlerinin ortak gelir ve sarfiyatlarına ait ikili kontrol yapılması sağlanarak, bu konularda yaşanan mağduriyet ve mevzuata tersliklerin önüne geçilecek.